Tổng quan cách dạy con trai 0 tuổi cho mẹ

※ Bài viết có sử dụng thông tin trong cuốn Nuôi dạy bé trai từ 0 đến 6 tuổi, bản nguyên gốc tiếng Nhật là「男の子の一生を決める0歳から6歳までの育て方」của tác giả Erika Takeuchi.

1. Lời mở đầu về cách dạy con trai 0 tuổi

Dạy con giai đoạn 0 tuổi, hay dạy con ngay từ sau khi sinh thực sự vẫn là một chủ đề rất mới đối với hầu hết những người đầu tiên làm mẹ. Vậy nên, rất nhiều mẹ đã bỏ qua giai đoạn quý báu này trong quá trình dạy con. Và chỉ khi trẻ bước vào độ tuổi học mẫu giáo, mẹ mới tìm hiểu các tài liệu để dạy cho con kiến thức và kỹ năng mình cho là cần thiết mà không hề biết rằng, mình đã bỏ qua một kho báu vô giá mà không bao giờ có thể lấy lại được.

Tại sao lại như vậy? Theo giáo sư não bộ học Kubota (Nhật Bản), não bộ của trẻ bắt đầu được hình thành từ những tháng thứ 6 của thai kỳ. Và cho tới năm ba tuổi thì trọng lượng của não trẻ đã tương đương với 80% khối lượng của não người trưởng thành. Trong giai đoạn vàng của ba năm đầu đời này, số lượng các tế bào thần kinh cũng liên tục được gia tăng, đạt ngưỡng khoảng 14 tỷ tế bào thần kinh ngay từ khi sinh ra.

Tuy số lượng tế bào thần kinh nhiều, nhưng điều mấu chốt tạo nên một em bé thông minh, có khả năng tư duy logic tốt đó chính là số lượng liên kết giữa các tế bào thần kinh được tạo ra. Số lượng càng nhiều thì trẻ càng thông minh và ngược lại.

Vậy nên điều cốt yếu trong giai đoạn sau sinh là mẹ nên có những tác động tích cực, liên tiếp tới trẻ, thông qua các hoạt động vui chơi hàng ngày. Từ đó, tạo điều kiện để các khớp liên kết giữa các tế bào thần kinh liên tục được tạo ra.

Xem thêm: Sự phát triển của trẻ 3 tháng tuổi

2. Những đặc trưng trong nuôi dạy bé trai

Trong quá trình tiếp xúc, nghiên cứu với hơn 12.000 bé trong mọi lứa tuổi, tác giả Erika Takeuchi (Chủ tịch Hiệp hội Huấn luyện Trẻ em Nhật Bản) đã phát hiện ra những đặc trưng mà chỉ bé trai hoặc bé gái mới có trong giai đoạn đầu đời, bao gồm cả về thể chất lẫn trí tuệ. Nếu mẹ nắm được những đặc trưng vốn có này, cộng với những điểm mạnh mà trẻ có thì chắc chắn sẽ tạo được môi trường tốt nhất để trẻ phát huy những năng lực vốn có của bản thân.

・ Tự làm mọi thứ một mình

Nuôi dạy bé trai khác với nuôi dạy bé gái, bởi lẽ con gái thì thường thích các hoạt động tập thể, được giao lưu với mọi người. Ngược lại, bé trai lại thường hiếu động hơn, thích một mình khám phá và tự trải nghiệm. Và từ các trải nghiệm mình có được, bé trai sẽ tự mình rút ra được các bài học và kiến thức cho bản thân.

Ví dụ, cùng là một thứ đồ chơi mới, nếu để bé gái chơi thử thì khả năng cao, bé gái đó sẽ đi nhờ sự hướng dẫn của người xung quanh để hỏi cách chơi. Còn đối với bé trai thì chắc chắn, bé sẽ tự mình khám phá ra cách chơi. Vậy nên nếu mẹ để ý sẽ thấy, bé trai thường có xu hướng hành động và khám phá mọi thứ một mình.

・Hào hứng là tiền đề quan trọng trong quá trình học tập

Hào hứng là một yếu tố quan trọng trong quá trình giáo dục trẻ. Điều này đặc biệt đúng với cách dạy con trai. Chỉ khi có hứng thú thì bé mới có thể tập trung cũng như bắt tay vào học hoặc một thử thách mới nào đó. Những trò chơi mà mẹ cho như cực kỳ nguy hiểm như làm phi tiêu ném, nhảy từ cầu thang xuống, cầm gậy làm trận giả.. đều là những yếu tố quan trọng để tạo hứng thú cho bé. Nếu bé trai được chơi một cách thoả mãn, hài lòng với những gì đạt được thông qua trò chơi thì bản thân mới có động lực cho những khám phá mới tiếp theo.

・Có thời gian trưởng thành dài hơn bé gái

So sánh tốc độ phát triển của trẻ là điều không thể tránh khỏi khi nuôi dạy con. Những suy nghĩ trăn trở của mẹ như “Tại sao con bé nhà hàng xóm, bằng tuổi con mình đã nói được mà nhà mình chưa nói được?” hay “Chẳng bù cho bé con nhà bà bạn, kém nhà mình ba tháng mà đã chững chạc như học lớp một rồi”…. là hoàn toàn dễ hiểu. Tuy nhiên, nếu mẹ quá nóng ruột mà thúc giục thì lại là một điều hoàn toàn không tốt.

Trẻ được sinh ra với các thang phát triển khác nhau, đặc biệt là bé trai. Như ở trên đã nói, bé trai thường hành động một mình, tự mình phát hiện ra đồ chơi mới, tự mình khám phá, tìm hiểu và tập trung chơi. Vậy nên so với bé gái, luôn bắt chước hành động của người khác, thì bé trai có tốc độ phát triển chậm hơn.

Tuy nhiên, phát triển chậm không đồng nghĩa với mãi mãi ở phía sau. Thông thường, chậm nhất là khi bước vào giai đoạn trung học (khoảng 12 tuổi) thì bé trai sẽ đuổi kịp bé gái.

・Trưởng thành thông qua lỗi lầm của bản thân

Bé trai thường hiếu động, nhiều năng lượng và thích chạy nhảy hơn bé gái. Tuy nhiên, nếu đã thích và muốn khám phá một vấn đề gì đó thì sức tập trung rất là cao. Chính sự tập trung này là tiền đề để các khớp liên kết thần kinh trong não được gia tăng. Vậy nên, việc được tự do khám phá và mở rộng các trải nghiệm của bản thân đối với bé trai giai đoạn đầu đời là rất quan trọng.Chỉ khi được trải nghiệm thì bé trai mới có cơ hội được học hỏi và hiểu ra được những bản chất đến từ vạn vật. Kể cả có thất bại thì cũng là một bài học để bé tự sửa, tự rút kinh nghiệm cho bản thân.

「2歳、4歳、５歳は手がかかる。
この時期に頑張れば、あとの子育てがすごく楽になる。」
Tạm dịch: “Trong quá trình nuôi dạy bé trai giai đoạn 2 tuổi, 4 tuổi và 5 tuổi thì mẹ sẽ rất vất vả. Tuy nhiên nếu cố gắng giai đoạn này thì việc giáo dục con về sau sẽ rất nhàn”

3. Các điểm lưu ý trong cách dạy con trai 0 tuổi

Một trong những kỹ năng đầu tiên mẹ cần nuôi dưỡng cho bé trai nhà mình trong giai đoạn ngay từ khi sau sinh, đó chính là sự tò mò. Tài năng của bé trai chỉ có được thông qua các liên kết hạnh phúc, các trải nghiệm vui vẻ mà mình có được. Vậy nên làm thế nào để bé nhà mình có thể có được sự hạnh phúc đó. Câu trả lời là, mẹ hãy mang những trải nghiệm mới tới trẻ, hãy để bé trai được chìm trong việc khám phá các hoạt động mới mỗi ngày.

Một trong những việc mẹ có thể làm được trong giai đoạn sau sinh với bé trai nhà mình, đó chính là rèn luyện ngũ giác. Đây là một phương pháp rất hay được bắt gặp trong rất nhiều tài liệu giáo dục sớm của Nhật. Bởi lẽ khi mới được sinh ra, trẻ khám phá và làm quen thế giới mới lạ thông qua các giác quan của bản thân. Từ những kích thích về mặt giác quan này sẽ khiến trẻ có hứng thú với những trải nghiệm mới lạ ngay từ lúc mới sinh.

・Phát triển thính giác

Thứ nhất là thính giác, đây là giác quan được khuyến khích để cho trẻ phát triển ngay từ khi chào đời. Nếu thính giác được phát triển tốt thì trẻ sẽ có khả năng phân biệt âm sắc tốt hơn, giúp trẻ nghe và phát âm từ ngữ chuẩn xác hơn khi lớn lên, tạo nền tảng cho khả năng giao tiếp của trẻ về lâu dài.

Các bài tập giúp thính giác bé trai 0 tuổi phát triển:

Trong giai đoạn đầu đời này, âm thanh mà trẻ muốn nghe đó chính là giọng nói của mẹ. Chỉ cần nghe thấy giọng nói của mẹ đã làm cho trẻ bình tĩnh hơn rất nhiều.

Không chỉ dừng lại ở trò chơi đắt tiền, mẹ có thể nhét các viên sỏi, hòn đá nhỏ… vào những bình rỗng và nhẹ xắc lên cho trẻ nghe cũng được nhé.

Khi mẹ dọn dẹp nhà cửa, hút bụi, nấu nướng thì đều có thể để nôi của bé ngoài phòng khách, gần chỗ làm việc để trẻ có thể được nghe nhiều âm thanh hơn.

Các thể loại nhạc đều được, đặc biệt là mẹ có thể tìm các bài hát ru trên thế giới và cho bé nghe. Đây cũng là hoạt động rất tốt giúp trẻ học ngoại ngữ sau này đấy.

Và như đã nói ở trên, một trong những âm thanh không thể thiếu đối với bé trai trong giai đoạn sau sinh là giọng nói của mẹ. Giọng nói của mẹ nhẹ nhàng mà trẻ đã quen ngay từ còn ở trong bụng luôn khiến trẻ cảm thấy an tâm. Chắc chắn mới sinh ra, trẻ không thể hiểu được ý nghĩa của từng câu, từng chữ mẹ nói, nhưng biểu cảm trên gương mặt mẹ, tình thương mẹ gửi vào từng chữ sẽ là xúc tác tốt nhất cho trẻ, là yếu tố quan trọng nhất trong cách dạy con trai 0 tuổi.

・Phát triển xúc giác

Thứ hai là xúc giác. Khi còn nhỏ, nếu được làm quen với các bài tập phát triển xúc giác và thể chất, trở thành một bé nhạy cảm về cảm giác thì khi lớn lên, bé trai sẽ có thần kinh vận động phát triển, thích các trò chơi liên quan tới thể thao, vận động.

Để phát triển được xúc giác của bé trai 0 tuổi thì việc bế da kề da với mẹ là rất cần thiết. Không chỉ tác giả Erika Takeuchi, mà ngay cả thầy Shichida cũng rất nhấn mạnh về tầm quan trọng của việc tiếp xúc da giữa mẹ và bé.

Ngoài việc tiếp xúc da thì mẹ có thể sử dụng các phương pháp sau để phát triển xúc giác cho trẻ.

Vào những lúc con thư giãn, mẹ có thể tháo bao tay của trẻ ra và cho trẻ sờ nhiều loại chất liệu mềm mại như vải, lông, đồ chơi thú bông …

Các bài massage hoặc vận động nhẹ nhàng giúp ích rất nhiều cho việc trẻ ăn ngủ tốt, cũng như phát triển xúc giác cho bé sơ sinh. Từ đó, mẹ có thể gia tăng thời gian da kề da với bé trai nhà mình.

Điều hoà hiện là một công cụ không thể thiếu trong mọi gia đình. Tuy nhiên đối với các gia đình có bé trai thì mẹ có thể để cho bé cảm nhận sự khác biệt giữa các khung thời tiết nóng và lạnh từ đó, tăng khả năng cảm nhận xúc giác của bé. Ví dụ lúc thư giãn, lúc ngủ, lúc mới tắm thì mẹ nên để nhiệt độ phòng ấm áp, dễ chịu cho bé. Nhưng ngược lại, những lúc vui chơi hoạt động thì mẹ có thể mở cửa sổ, để cho trẻ cảm nhận khí trời.

Bài viết liên quan: Dạy con từ 0 tuổi, những bí ẩn của não trẻ

・Phát triển thị giác

Thứ ba là thị giác, đây là bộ phận phát triển khá chậm so với các giác quan khác nhưng lại vô cùng quan trọng. Chỉ cần sau khi thị giác hoạt động thì lượng thông tin trẻ có thể hấp thu sẽ tăng một cách đáng kể. Tuy nhiên, kể cả nói là nhìn được thì mắt bé cũng phải mất một khoảng thời gian để làm quen với ánh sáng thường ngày. Và trong giai đoạn đầu, ba màu đen, trắng, đỏ là ba màu trẻ nhìn thấy rõ ràng nhất.

Để tăng cường thị giác cho trẻ sau sinh, mẹ có thể thử các bài tập đơn giản dưới đây:

Trong giai đoạn mới sinh thì trẻ sẽ không thể nhìn và phân biệt màu sắc một cách rõ rệt. Thông thường trẻ sau sinh chỉ có thể nhìn thấy đồ vật lờ mờ trong khoảng 20-30cm. Vậy nên, việc chuẩn bị các đồ chơi, tranh ảnh với ba màu đen, trắng, đỏ rõ rệt có tác dụng kích thích thị giác rất lớn tới trẻ giai đoạn đầu đời.

Trong cách dạy con trai 0 tuổi, mẹ có thể đưa đồ chơi gần mặt trẻ, kéo từ trái sang phải, từ trên xuống dưới để theo dõi và thu hút sự chú ý của trẻ.

Khi con ngủ dậy thì mẹ có thể đưa trẻ tới chỗ ngập ánh sáng, trò chuyện và massage cho trẻ, còn khi đến tối, vào giờ đi ngủ thì mẹ hãy đưa trẻ vào phòng tối. Việc làm này không chỉ kích thích thị giác mà còn giúp trẻ nhanh quen với nếp sống sinh hoạt thường ngày.

Sự ấm áp của mặt trời có tác dụng rất lớn tới sự phát triển của trẻ. Mẹ có thể cùng trẻ tắm nắng vào buổi sáng, giúp trẻ tỉnh táo hơn, cũng như khiến đồng hồ sinh học của trẻ hoạt động có nề nếp hơn. Tuy nhiên, mẹ nên tránh ánh nắng mặt trời gay gắt, tắm nắng quá lâu, cũng như ánh nắng mặt trời chiếu vào mắt trẻ.

Khi bế trẻ đi công viên, mẹ nên vừa nói chuyện nhẹ nhàng với con, vừa để trẻ cảm nhận được vị gió và vị của thiên nhiên.

Ngoài ba giác quan trên thì đối với vị giác, mẹ có thể chế biến cho trẻ đồ ăn có vị tự nhiên, giữ nguyên hương vị của đồ ăn tươi cho trẻ. Còn về khứu giác, thì ngoài mùi của cơ thể mẹ, mẹ có thể cho trẻ ngửi vị của hoa quả, tự nhiên, những đồ có mùi dễ chịu.

・Giúp bé trai giao tiếp tốt nhờ sử dụng từ ngữ linh hoạt

Như trên đã nhắc, bé trai thường có xu hướng hoạt động một mình, không ưa giao tiếp với xung quanh nhiều như bé gái, cho nên so với bé gái thì khả năng giao tiếp của bé trai không được tốt bằng. Vậy nên, nhiều bé trai không thể truyền đạt được những gì mình muốn nói với mẹ nên đã xảy ra sự khó tính, cáu kỉnh.

Để tránh tình trạng này xảy ra, mẹ nên nói chuyện với trẻ thật nhiều, ngay từ những ngày đầu lọt lòng. Cho dù những ngày đầu này, bé không thể nói chuyện để đáp lại mẹ, nhưng những gì mẹ nói, thông tin mẹ truyền đạt trẻ đều có thể tiếp thu và ghi vào bộ nhớ của mình.

Việc được mẹ nói chuyện trong giai đoạn 0 tuổi có ý nghĩa rất lớn đối với sự phát triển ngôn ngữ của trẻ. Trong quá trình trẻ được tiếp xúc với nhiều đồ vật mới lạ xung quanh, trẻ được nghe những lời giải thích từ mẹ, khiến độ hiểu biết và vốn từ gia tăng, từ đó, khi lớn lên, trẻ có thể dễ dàng truyền đạt tới mọi người xung quanh.

Khi trẻ có thể truyền đạt được suy nghĩ của bản thân, trẻ sẽ có sự tự hào và thoả mãn với bản thân, từ đó có hứng thú với những điều mới lạ khác. Vậy nên mẹ hãy nói với bé trai nhà mình thật nhiều trong khoảng thời gian 0 tuổi này nhé!

・Luôn để trẻ được làm những gì mình thích một cách tối đa

Có thể nói từ kết luận rằng, con trai lớn lên là nhờ sự thất bại của bản thân. Vậy nên mẹ hãy để bé được tự trải nghiệm và cho phép bé được làm những gì mình muốn (trong phạm vi an toàn nhất định). Không nên nói cấm quá nhiều với trẻ, thay vào đó mẹ hãy khuyến khích trẻ trải nghiệm thêm những điều mới mẻ. Chỉ khi có sự động viên của mẹ, sự hào hứng từ khi sinh ra, thì bé trai mới có thể tự học được những kỹ năng cần thiết cho tương lai.

・Luôn để bé trai được cảm nhận tình yêu từ mẹ

Con trai tuy rất mạnh mẽ, hiếu động nhưng lại rất cần có tình thương của mẹ trong giai đoạn đầu đời này. Nếu một bé trai nhận được sự quan tâm và tình thương yêu của mẹ thì tương lai, bé cũng sẽ có lòng tin và trái tim nhân hậu với thế giới xung quanh.

Vậy nên trong cách dạy con trai 0 tuổi, để có thể truyền tình cảm của mình sang con, mẹ hãy thử các cách dưới đây nhé:

Những lúc con khóc vì bất an, vì đói, vì mệt, vì chán, hay vì bất cứ lý do gì thì mẹ hãy dỗ dành con, phán đoán tín hiệu con đưa ra nhằm đáp ứng những nhu cầu mà con đang cần. Mẹ không nên để con khóc quá lâu, điều này sẽ dễ làm mất đi lòng tin của con vào mẹ.

Giọng nói của mẹ là thông điệp mẹ muốn truyền tới con. Thông qua giọng nói của mẹ, trẻ có thể đoán được cảm xúc của mẹ, tâm trạng của mẹ. Nếu cảm xúc của mẹ luôn ôn hoà, nhẹ nhàng thì con sẽ luôn cảm thấy ấm áp, được che chở, giúp trẻ có tính khí hoà nhã khi trưởng thành.

Việc mẹ thường xuyên đáp lại các tín hiệu của trẻ như khóc hoặc quấy có ý nghĩa rất lớn tới sự phát triển tinh thần của trẻ. Việc được mẹ hồi đáp lại, trẻ sẽ nghĩ rằng: Mẹ lúc nào cũng ở bên, mẹ lúc nào cũng bảo vệ mình … Tất nhiên, mẹ không phải là siêu nhân để có thể đọc được hết ý nghĩ của trẻ, hiểu được mọi tiếng khóc của trẻ, việc này cũng không sao. Vì bé trai trong giai đoạn 0 tuổi, tuy không thể hiểu được ý nghĩa của lời nói từ mẹ nhưng bé chỉ cần nhìn vào biểu cảm của mẹ là đủ hiểu, mẹ luôn luôn sẵn sàng làm gì đó cho trẻ.

Việc mẹ luôn truyền tình yêu thương của mình tới bé sẽ giúp bé trai cảm thấy sự tồn tại của mình thật sự có ý nghĩa, từ đó giúp bé có thêm tự tin để khẳng định bản thân trong cuộc sống!

3. Lời kết về cách dạy con trai 0 tuổi

Hy vọng bài viết trên lý giải được cho mẹ phần nào các phương pháp và điểm chú ý trong cách dạy con trai 0 tuổi. Trong giai đoạn này, khi trẻ mới chào đời, trẻ vẫn còn lạ lẫm với thế giới xung quanh, khả năng vận động vẫn còn hạn chế thì việc mẹ cần làm là giúp trẻ từng bước làm quen với cuộc sống hàng ngày, phát triển ngũ quan cho trẻ, giúp trẻ xây dựng nếp sống khoa học. Đây chính là các điểm chính trong cách dạy con trai 0 tuổi.

Link giới thiệu sách: Amazon (Nhật Bản)